Kinh doanh là gì? Các mô hình kinh doanh phổ biến hiện nay
Trong thời đại kinh tế số bùng nổ, cụm từ “Kinh doanh là gì” được tìm kiếm rất nhiều bởi những người đang có ý định khởi nghiệp, sinh viên chuyên ngành kinh tế hoặc bất kỳ ai quan tâm đến con đường tự chủ tài chính. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ bản chất của kinh doanh, đồng thời khám phá các mô hình kinh doanh phổ biến đang được áp dụng rộng rãi tại Việt Nam và trên thế giới.
1. Kinh doanh là gì?
Kinh doanh là hoạt động sản xuất, mua bán sản phẩm hoặc cung cấp dịch vụ nhằm mục đích tạo ra lợi nhuận. Tùy theo quy mô và hình thức, kinh doanh có thể được thực hiện bởi cá nhân, doanh nghiệp, tổ chức hoặc thậm chí là chính phủ.
ĐĂNG KÝ KÊNH YOUTUBE ĐỂ CẬP NHẬT NỘI DUNG MỚI:
1.1 Định nghĩa kinh doanh theo chuyên ngành:
Theo định nghĩa trong sách giáo khoa kinh tế, kinh doanh là quá trình tổ chức các yếu tố đầu vào (lao động, vốn, tài nguyên…) để tạo ra giá trị đầu ra (sản phẩm, dịch vụ) và đưa ra thị trường nhằm đáp ứng nhu cầu xã hội và thu lợi nhuận.
1.2 Mục tiêu chính của kinh doanh:
Tạo lợi nhuận
Giải quyết nhu cầu xã hội
Tạo việc làm
Góp phần phát triển kinh tế
2. Các đặc điểm chính của hoạt động kinh doanh
| Đặc điểm | Mô tả |
|---|---|
| Hướng đến lợi nhuận | Mục tiêu quan trọng nhất là tối đa hóa lợi nhuận |
| Có rủi ro | Không có hoạt động kinh doanh nào hoàn toàn chắc chắn |
| Dựa vào thị trường | Phải phân tích, nghiên cứu và hiểu nhu cầu thị trường |
| Liên quan đến trao đổi giá trị | Luôn có sự trao đổi hàng hóa, dịch vụ và tiền tệ |
| Cần chiến lược quản lý | Quản lý tài chính, nhân sự, marketing, sản xuất… |
3. Các mô hình kinh doanh phổ biến hiện nay
3.1 Mô hình B2B (Business to Business)
B2B là mô hình doanh nghiệp cung cấp sản phẩm/dịch vụ cho doanh nghiệp khác.
Ví dụ:
Công ty phần mềm cung cấp hệ thống quản lý cho chuỗi nhà hàng.
Nhà sản xuất bao bì cung cấp cho công ty thực phẩm.
Ưu điểm: Giá trị đơn hàng lớn, quan hệ dài hạn.
Nhược điểm: Quy trình bán hàng phức tạp, chu kỳ bán hàng dài.
3.2 Mô hình B2C (Business to Consumer)
Doanh nghiệp bán trực tiếp cho người tiêu dùng cuối cùng.
Ví dụ:
Lazada, Shopee bán hàng online cho người tiêu dùng.
Thương hiệu như Vinamilk bán sản phẩm tại siêu thị.
Ưu điểm: Dễ mở rộng quy mô, thị trường rộng lớn.
Nhược điểm: Cạnh tranh cao, cần đầu tư mạnh vào marketing.
3.3 Mô hình C2C (Consumer to Consumer)
Cá nhân bán hàng hóa/dịch vụ cho cá nhân khác, thường qua nền tảng trung gian.
Ví dụ:
Người dùng bán quần áo cũ trên Chợ Tốt, Shopee hoặc Facebook Marketplace.
Ưu điểm: Chi phí đầu vào thấp, dễ tiếp cận.
Nhược điểm: Khó kiểm soát chất lượng, phụ thuộc vào nền tảng.
3.4 Mô hình D2C (Direct to Consumer)
Doanh nghiệp sản xuất và bán hàng trực tiếp cho người tiêu dùng, không qua trung gian.
Ví dụ:
Thương hiệu thời trang mở website và tự bán sản phẩm trực tuyến.
Ưu điểm: Kiểm soát toàn bộ trải nghiệm khách hàng.
Nhược điểm: Tốn chi phí marketing và hậu cần.
3.5 Mô hình kinh doanh nhượng quyền (Franchise)
Cá nhân/doanh nghiệp mua quyền sử dụng thương hiệu, sản phẩm, quy trình kinh doanh của thương hiệu lớn.
Ví dụ:
Mở cửa hàng Highlands Coffee, KFC, Gong Cha…
Ưu điểm: Sẵn thương hiệu, mô hình đã kiểm chứng.
Nhược điểm: Phụ thuộc vào quy định từ bên nhượng quyền.
3.6 Mô hình kinh doanh theo đăng ký thành viên (Subscription Model)
Khách hàng trả phí định kỳ để sử dụng sản phẩm/dịch vụ.
Ví dụ:
Netflix, Spotify, Canva Pro…
Ưu điểm: Dòng tiền ổn định, dễ dự đoán doanh thu.
Nhược điểm: Cần giữ chân khách hàng lâu dài.
3.7 Mô hình kinh doanh Freemium
Cung cấp sản phẩm/dịch vụ miễn phí với tùy chọn nâng cấp trả phí.
Ví dụ:
Zoom, Dropbox, ChatGPT…
Ưu điểm: Thu hút người dùng nhanh chóng.
Nhược điểm: Tỷ lệ chuyển đổi từ miễn phí sang trả phí thường thấp.
3.8 Mô hình kinh doanh thương mại điện tử (E-commerce)
Bán hàng hóa hoặc dịch vụ qua internet, thường trên các nền tảng như website, app, sàn TMĐT.
Ví dụ:
Tiki.vn, Shopee.vn, Amazon.com
Ưu điểm: Tiếp cận khách hàng nhanh chóng, 24/7.
Nhược điểm: Cạnh tranh lớn, cần đầu tư logistics.
3.9 Mô hình Affiliate Marketing (Tiếp thị liên kết)
Cá nhân/đối tác quảng bá sản phẩm giúp doanh nghiệp và nhận hoa hồng khi có đơn hàng.
Ví dụ:
Blog, KOL đăng link sản phẩm và nhận hoa hồng từ Shopee, Lazada, Amazon…
Ưu điểm: Không cần vốn nhập hàng.
Nhược điểm: Phụ thuộc vào nền tảng và tỷ lệ hoa hồng.
3.10 Mô hình Dropshipping
Người bán không cần lưu kho hàng hóa, khi có đơn mới đặt hàng từ nhà cung cấp và giao trực tiếp cho khách.
Ưu điểm: Không cần vốn lớn, không lo tồn kho.
Nhược điểm: Khó kiểm soát chất lượng và tốc độ giao hàng.
4. Cách lựa chọn mô hình kinh doanh phù hợp
Việc lựa chọn mô hình phù hợp phụ thuộc vào các yếu tố sau:
| Yếu tố | Câu hỏi cần đặt ra |
|---|---|
| Nguồn lực | Bạn có bao nhiêu vốn, nhân sự, kỹ năng? |
| Thị trường | Khách hàng mục tiêu là ai? Họ có hành vi mua hàng như thế nào? |
| Sản phẩm | Sản phẩm là hữu hình hay dịch vụ? Có dễ bán trực tuyến không? |
| Mục tiêu dài hạn | Bạn muốn tăng trưởng nhanh hay ổn định? |
5. Xu hướng kinh doanh trong năm 2025
Kinh doanh số hóa: Tăng cường sử dụng AI, chatbot, CRM…
Mô hình kinh doanh xanh: Chú trọng sản phẩm thân thiện môi trường.
Kinh doanh gắn với cá nhân hóa: Dữ liệu được dùng để cá nhân hóa trải nghiệm khách hàng.
Creator Economy: Người sáng tạo nội dung xây dựng thương hiệu và sản phẩm riêng.
Kết luận
Kinh doanh là gì? Đó không chỉ là hoạt động kiếm lợi nhuận, mà còn là hành trình tạo ra giá trị thực cho khách hàng và xã hội. Việc lựa chọn mô hình kinh doanh phù hợp sẽ quyết định 80% khả năng thành công của bạn. Hãy bắt đầu từ việc hiểu rõ thị trường, hiểu mình và không ngừng đổi mới trong hành trình chinh phục thị trường.
Nội dung Kinh doanh là gì được viết bởi Học viện MIB và Minh Đức Ads
